ترفتالیک اسید، که اغلب به عنوان TPA شناخته می‌شود، یک ترکیب آلی است. که نقش حیاتی در زندگی روزمره ما دارد. این ماده بلوری سفید فقط در آزمایشگاه شیمیست ها قرار ندارد. بلکه کاربرد هایی گسترده دارد، از بطری های پلاستیکی که نوشیدنی‌های ما در آن نگهداری می‌شوند. تا پارچه هایی که لباس های ما را تشکیل می‌دهند.
TPA یک نوع اسید دی کربوکسیلیک عطری است – کلاسی از ترکیبات با دو گروه کاربوکسیل عملکردی (-COOH). فرمول مولکولی آن C8H6O4 است. ‘ترفتالیک’ در نام آن نشان دهنده رابطه آن با اسید فتالیک است. با پیشوند ‘تر-‘ نشان می‌دهد که گروه های کاربوکسیل در کدام موقعیت بر روی حلقه بنزن قرار دارند. TPA، در کنار اسید فتالیک و اسید ایزوفتالیک، یکی از سه ایزومر اسید فتالیک است. اگرچه فرمول آن‌ها یکسان است، اما چیدمان اتم‌ها در این ترکیبات متفاوت است، و باعث می‌شود ویژگی‌های متمایزی به آن‌ها ببخشد.
اسید ترفتالیک عمدتا به عنوان پیش‌ساز پلی استر شناخته شده به نام PET (پلی اتیلن ترفتالات) استفاده می‌شود. PET، که از TPA و اتیلن گلیکول سنتز شده است، یک ماده بسیار چندکاره است. و اساس یک محدوده وسیعی از محصولات را تشکیل می‌دهد.
بطری های PET مورد استفاده برای نوشیدنی ها مانند آب و نوشیدنی های گازدار، شاید بیشترین کاربرد TPA را تشکیل دهند. این کاربرد از مزایای PET بهره می‌برد، از جمله دوام، سبکی، ثبات حرارتی، و شفافیت. این ویژگی ها PET را یک ماده بی‌نظیر برای نیازهای بطری پری و بسته بندی می‌کند.
یکی دیگر از کاربرد های مهم TPA در صنعت نساجی است، که در آن به عنوان پیش‌ساز الیاف پلی استر عمل می‌کند. TPA، به عنوان یکی از مؤلفه های اساسی پلی استر، کمک می‌کند تا پارچه های مقاوم و آسان مراقبت شوند. پلی استر، با داشتن دوام، مقاومت، و مقاومت در برابر چروک شدن، یک انتخاب محبوب برای لباس و مبلمان خانگی است.
اسید ترفتالیک نیز در تولید رزین های مختلف، از جمله رزین های الکیدی، نقش دارد. این رزین‌ها، که از اسیدهای چندگانه (مانند TPA) و الکل های چندگانه استخراج می‌شوند. معمولا در انواع مختلف رنگ، روغن، و وارنیش یافت می‌شوند.
به طور کلی، اسید ترفتالیک یک قهرمان ناشناخته جهان مدرن است. کاربرد های گسترده آن، اهمیت آن را در صنایع مختلف نشان می‌دهد. این مثالی است بر قدرت شیمی برای تبدیل مولکول های ساده و فردی به ترکیباتی که نقش‌های حیاتی را در زندگی روزمره ما ایفا می‌کنند. در حالی که مهم است که روش هایی برای کاهش تأثیر محیط زیستی محصولات مشتق شده از TPA ادامه یابد، اما نمیتوان اهمیت بزرگی که TPA در دنیای امروز دارد را انکار کرد.
