دی اکتیل فتالات (DEHP) یکی از مرکب های فتالات است. که به عنوان یک نرم کننده در ساخت پی‌وی‌سی (PVC) به کار میرود. از سال ها پیش، نگرانی هایی در مورد احتمال وجود خطرهای بهداشتی ناشی از استفاده از DEHP در محصولات PVC وجود دارد. در این مقاله به بررسی این نگرانی ها و اثرات بر سلامت مرتبط با DEHP پرداخته میشود.
معرفی دی اکتیل فتالات (DEHP):
دی‌اکتیل فتالات (Diethyl phthalate) یک ترکیب شیمیایی است که به عنوان یک ماده ی فرار از مواد رنگ زا، بو زدائی دهنده ها و پلاستی سایزر ها استفاده میشود. این ترکیب به شکل مایع بی رنگ تا زرد روشن ارائه میشود و در شرایط طبیعی تقریباً بی بو است.
دی‌اکتیل فتالات به دلیل خواص ثابت و پایداری شیمیایی خود، به عنوان یک ماده متداول در محصولات مصرفی مانند اسپری های مو، لوسیون ها، کرم های ضد آفتاب، پوشاک، پوشش دهی ها، مواد شستشو و محصولات بهداشتی استفاده میشود. همچنین، در صنایع مختلفی نظیر صنایع پلاستیک، کاغذ، چرم، فرآورده های نساجی و دیگر موارد نیز ممکن است در ترکیبات مختلفی به عنوان ماده ی پلاستی سایزر به کار گرفته شود.
به هرحال، از دی‌اکتیل فتالات به عنوان یک ماده غیرقابل تجزیه در محیط زیست نگرانی هایی وجود دارد. این ماده می تواند از محصولات مصرفی آزاد شود. و به محیط زیست و همچنین به برخی موجودات زنده آسیب بزند. به همین دلیل، در برخی کشورها محدودیت ها و مقرراتی است. برای استفاده از دی‌اکتیل فتالات وجود دارد تا به حفاظت از محیط زیست و سلامتی انسان ها کمک شود.
یکی از مواد پلاستیکی متداول است که در محصولات مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. یکی از افزودنی های متداول در پی‌وی‌سی های نرم، دی‌اکتیل فتالات (DEHP) است. این ماده، با افزایش انعطاف پذیری پی‌وی‌سی، کیفیت فیزیکی محصول را بهبود میبخشد. اما چه آسیب های از این افزودنی ممکن است برای انسان ها به وجود آید.
دی اکتیل فتالات DEHP و کاربردهای آن
DEHP به عنوان یک نرم کننده در پلاستیک های پی‌وی‌سی به کار میرود. این ماده باعث میشود. پی‌وی‌سی انعطاف پذیرتر و نرم‌تر شود. و در بسیاری از محصولات از جمله وسایل پزشکی، اسباب بازی ها، وسایل منزل و بسته بندی ها مورد استفاده قرار گیرد.
- وسایل پزشکی: DEHP در بسیاری از وسایل پزشکی مورد استفاده قرار میگیرد. مانند سرنگ ها، کیسه های انتقال خون و لوله های نقل و انتقال مواد مایع.
- لوازم خانگی:. بسیاری از محصولات نرم پلاستیکی که در خانه ها استفاده میشوند. از جمله پرده های حمام، کفپوش ها و برخی از مبلمان ها ممکن است دی اکتیل فتالات DEHP داشته باشند.
- اسباب بازی ها: برخی اسباب بازی های نرم پلاستیکی ممکن است DEHP به عنوان نرم کننده داشته باشند.
- بسته بندی ها:. DEHP ممکن است در بسته بندی های نرم پلاستیکی مانند فیلم های بسته بندی و برخی از ظروف نگهداری مواد غذایی استفاده شود.
- سیم ها و کابل ها:. دی اکتیل فتالات DEHP برای افزایش انعطاف پذیری و مقاومت در برابر شرایط محیطی در سیم ها و کابل های الکتریکی استفاده میشود.
- ساختمان و سازه ها:. DEHP در برخی مواد ساختمانی مانند کفپوش ها، چسب ها و مواد آب بندی مورد استفاده قرار میگیرد.
از آنجا که دی اکتیل فتالات در تماس با مواد غذایی، اسباب بازی ها و وسایل پزشکی مورد استفاده قرار میگیرد. مسائل مرتبط با سلامت و اثرات زیست محیطی آن بحرانی شده اند. بسیاری از کشورها محدودیت ها و قوانینی را برای استفاده از دی اکتیل فتالات در این موارد اعمال کرده اند.
اثرات زیان آوری دی اکتیل فتالات
- تداخل با سیستم هورمونی:. DEHP ممکن است با سیستم هورمونی انسان ها تداخل کند. این تداخل میتواند منجر به اختلال در رشد و تکامل جنسی یا حتی بی حاصلی شود.
- آسیب های تولید مثل:. تماس مستمر با DEHP میتواند باعث کاهش فراوانی اسپرم، افزایش خطر بی‌حاصلی و تغییرات هورمونی در مردان و زنان شود.
- خطر سرطان:. برخی تحقیقات نشان دهنده ارتباط بین تماس طولانی مدت با DEHP و افزایش خطر ابتلا به سرطان های خاص، مانند سرطان جیگر، هستند.
بسیاری از کشورها محدودیت ها و قوانینی را جهت کاهش استفاده از دی اکتیل فتالات DEHP در محصولات حساس مانند وسایل پزشکی و اسباب بازی ها اعمال کرده اند. این قوانین نه تنها به حفاظت از سلامت مردم کمک میکند، بلکه باعث تشویق صنایع به تحقیق و توسعه مواد جایگزین میشود.
جایگزین های امن تر برای DEHP در صنعت پلاستیک سازی
با توجه به نگرانی های مرتبط با DEHP و اثرات محتمل زیان آور آن بر سلامت انسان و محیط زیست، تلاش های زیادی در جهت پیدا کردن جایگزین های ایمن تر و موثر برای این ماده شیمیایی انجام شده است. در ادامه به برخی از این جایگزین ها پرداخته ایم:
- ترفتالات دی اکتیل (DOTP): DOTP یک نرم کننده است. که به عنوان یک جایگزین برای DEHP در برخی از کاربرد ها مورد استفاده قرار گرفته است. این ماده مزایای فیزیکی مشابه DEHP دارد، اما نشان هایی از تداخل هورمونی کمتری نشان میدهد.
- ترفتالات دی آیزونونیل (DINP): DINP نیز یک نرم کننده است و در برخی از کاربرد ها به عنوان یک جایگزین برای DEHP مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین، طبق تحقیقات، DINP دارای خطرات کمتری برای سلامت است.
- استر های سیترات: این مواد نیز به عنوان نرم کننده ها مورد استفاده قرار میگیرند. و در برخی از کاربرد ها، مانند اسباب بازی ها و وسایل پزشکی، به عنوان یک گزینه ایمن تر از DEHP مطرح شده اند.
- بیوپلاستیک‌ها: با تکنولوژی های جدید، بیوپلاستیک ها که از منابع تجدید پذیر و بیولوژیک تولید میشوند. به عنوان یک جایگزین پاک و محیط زیستی برای پلاستیک های مبتنی بر نفت معرفی شده اند.
- پلی استرها: برخی از پلی استر ها میتوانند به عنوان نرم کننده ها در پلاستیک ها استفاده شوند و به عنوان جایگزین هایی برای DEHP عمل کنند.
نتیجه‌گیری
همچنان که DEHP به دلیل ویژگی های فنی خود در بسیاری از محصولات مورد استفاده قرار می گیرد. آسیب های بالقوه آن نیز نباید نادیده گرفته شود. به ویژه در مواردی که با زندگی روزمره انسان ها تماس دارد. تلاش در جهت کاهش استفاده از آن و جستجو برای مواد جایگزین ایمن تر، میتواند به حفظ سلامت عمومی کمک کند.